Luật số 72/2025/QH15 Tổ chức chính quyền địa phương được thông qua từ ngày 16/6/2025.

Theo đó, Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) năm 2025 quy định cụ thể mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp theo hướng tinh gọn, phân định rõ thẩm quyền, chức năng, nhiệm vụ tăng tính tự chủ và trách nhiệm của chính quyền các cấp

Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) năm 2025 gồm 7 chương, 54 điều, quy định về tổ chức đơn vị hành chính, thành lập, giải thế, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính; phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương các cấp trên cơ sở phân định thẩm quyền giữa các cơ quan nhà nước ở trung ương và cơ quan nhà nước ở địa phương và của mỗi cấp chính quyền địa phương theo hình thức phân quyền, phân cấp; quy định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương; quy định tổ chức và hoạt động của Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân các cấp; quy định về tổ chức chính quyền địa phương trong trường hợp thay đổi địa giới đơn vị hành chính và các trường hợp đặc biệt khác.

Một trong những điểm thay đổi lớn trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương số 72/2025/QH15 là chính thức bỏ cấp chính quyền địa phương ở cấp huyện, chỉ duy trì chính quyền ở hai cấp: cấp tỉnh và cấp xã. Cụ thể tại Khoản 1, Điều 1 của Luật quy định như sau:

Đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được tổ chức thành 02 cấp, gồm có:

a) Tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung là cấp tỉnh);

b) Xã, phường, đặc khu trực thuộc cấp tỉnh (sau đây gọi chung là cấp xã). Xã là đơn vị hành chính ở nông thôn; phường là đơn vị hành chính ở đô thị; đặc khu là đơn vị hành chính ở một số hải đảo có vị trí quan trọng được thành lập phù hợp với điều kiện địa lý, tự nhiên, đặc điểm dân cư và yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh.

Tại Điều 7 của Luật cũng quy định auan hệ công tác giữa chính quyền địa phương với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội ở địa phương. Cụ thể như sau:

1. Chính quyền địa phương phối hợp và phát huy vai trò của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội trong việc tuyên truyền, vận động Nhân dân tham gia xây dựng và củng cố chính quyền nhân dân, tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật của Nhà nước, giám sát, phản biện xã hội đối với hoạt động của chính quyền địa phương.

2. Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và người đứng đầu tổ chức chính trị - xã hội ở địa phương được mời tham dự các kỳ họp Hội đồng nhân dân và được mời tham dự phiên họp của Ủy ban nhân dân cùng cấp khi bàn về các vấn đề có liên quan.

3. Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân thực hiện chế độ thông báo tình hình của địa phương cho Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội cùng cấp.

4. Chính quyền địa phương có trách nhiệm tiếp nhận, giải quyết và trả lời các kiến nghị của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội ở địa phương tham gia xây dựng chính quyền; tiếp nhận, giải quyết và trả lời các ý kiến, kiến nghị của Nhân dân địa phương do Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổng hợp và chuyển đến.